چه بیماری‌هایی در سونوگرافی بانوان قابل تشخیص هستند؟

در سونوگرافی بانوان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های رحم، تخمدان و لگن قابل شناسایی هستند. این روش تصویربرداری بدون درد و غیرتهاجمی بوده و با امواج صوتی تصویری دقیق از اندام‌های داخلی بدن ارائه می‌دهد. در ادامه مهم‌ترین بیماری‌هایی که در سونوگرافی زنان قابل تشخیص هستند را معرفی می‌کنیم:
فیبروم رحم (Uterine Fibroid):
توده‌های خوش‌خیم عضلانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند. در سونوگرافی، اندازه، تعداد و محل فیبروم‌ها به‌وضوح دیده می‌شود. فیبروم می‌تواند باعث قاعدگی‌های سنگین، درد لگنی و ناباروری شود.
کیست تخمدان (Ovarian Cyst):
یکی از شایع‌ترین یافته‌ها در سونوگرافی زنان است. کیست‌ها معمولاً پر از مایع بوده و ممکن است ساده یا پیچیده باشند. نوع، اندازه و احتمال خطرناک بودن آن‌ها با سونوگرافی مشخص می‌شود.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS):
در سونوگرافی تخمدان‌ها فولیکول‌های متعدد کوچک دیده می‌شود که نظم تخمک‌گذاری را بر هم می‌زنند. این بیماری با علائمی مثل پرمویی، اضافه‌وزن و قاعدگی نامنظم همراه است.
آندومتریوز (Endometriosis):
در این بیماری بافت رحم در نواحی خارج از رحم رشد می‌کند. در سونوگرافی وجود کیست‌های آندومتریوما یا چسبندگی‌های لگنی قابل مشاهده است.
پولیپ رحم (Endometrial Polyp):
رشد غیرطبیعی بافت در داخل رحم که در سونوگرافی به‌صورت زائده‌های کوچک مشخص می‌شود. ممکن است باعث خون‌ریزی غیرعادی و ناباروری شود.
عفونت لگنی (PID):
عفونت دستگاه تناسلی فوقانی که در سونوگرافی ضخیم شدن دیواره لوله‌های فالوپ یا تجمع مایع چرکی در لگن را نشان می‌دهد.
حاملگی خارج رحم (Ectopic Pregnancy):
در این وضعیت جنین خارج از رحم (معمولاً در لوله‌های فالوپ) رشد می‌کند. سونوگرافی می‌تواند بارداری غیرطبیعی را شناسایی و از پارگی لوله جلوگیری کند.
ناهنجاری‌های مادرزادی رحم:
شامل رحم دوشاخ یا سپتوم‌دار است که در سونوگرافی سه‌بعدی به‌خوبی مشخص می‌شود و معمولاً علت سقط مکرر یا ناباروری است.
سرطان رحم یا تخمدان:
سونوگرافی قادر به تشخیص توده‌های مشکوک است. هرچند برای تأیید نیاز به آزمایش‌های تکمیلی مانند MRI یا بیوپسی وجود دارد.
در مجموع سونوگرافی زنان نقشی حیاتی در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، برنامه‌ریزی درمانی و حفظ سلامت باروری دارد و توصیه می‌شود انجام آن به‌صورت دوره‌ای در برنامه مراقبتی زنان قرار گیرد. چنانچه قصد انجام سونوگرافی در بلوار کشاورز را دارید می‌توانید به مرکز تصویربرداری مجهز و ایمن راد مراجعه کنید.

ا انواع سونوگرافی مورد استفاده در زنان دارای کاربردهای گوناگون تشخیصی و درمانی هستند و بسته به سن، وضعیت فیزیولوژیک، سابقه باروری و نوع بیماری نوع مناسب آن توسط پزشک انتخاب می‌شود. در ادامه رایج‌ترین انواع آن را شرح می‌دهیم:

سونوگرافی ترانس‌واژینال (Transvaginal Ultrasound)

یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری در حوزه زنان است که در آن پروب مخصوص داخل واژن قرار می‌گیرد.
ویژگی‌ها و کاربردها:
وضوح تصویر بسیار بالا از رحم، تخمدان و لوله‌های فالوپ
مناسب برای تشخیص کیست تخمدان، فیبروم رحم، پولیپ، آندومتریوز و تخمک‌گذاری
در بررسی علل ناباروری و تشخیص زودهنگام حاملگی خارج‌رحم کاربرد ویژه دارد
نیازی به پر بودن مثانه ندارد و نسبت به روش شکمی دقت بسیار بیشتری ارائه می‌دهد
نکته: این روش فقط برای خانم‌های متأهل یا در شرایط خاص بالینی استفاده می‌شود.

سونوگرافی ترانس‌آبدومینال یا شکمی (Transabdominal Ultrasound)

در این روش پروب سونوگرافی روی شکم قرار می‌گیرد و از طریق مثانه پر، امواج صوتی تصاویر رحم و تخمدان را ایجاد می‌کند.
کاربردها:
مناسب برای زنان باردار جهت بررسی رشد جنین و سلامت آن
مورد استفاده در دختران جوان یا خانم‌هایی که انجام سونوگرافی واژینال برایشان مناسب نیست
تشخیص کلی وضعیت رحم، تخمدان و وجود مایعات در لگن
نکته: برای وضوح بهتر مثانه باید قبل از انجام این روش کاملاً پر باشد.

سونوهیستروگرافی (Sonohysterography)

در این روش یک مایع استریل از طریق دهانه رحم به درون رحم تزریق می‌شود تا حفره داخلی آن واضح‌تر دیده شود.
کاربردها:
تشخیص دقیق پولیپ‌های رحم، فیبروم‌های داخل‌رحمی، چسبندگی یا ناهنجاری‌های ساختاری رحم
در بررسی علت ناباروری یا سقط‌های مکرر بسیار کمک‌کننده است
برتری نسبت به سونوگرافی معمولی:
افزایش وضوح جزئیات ساختار داخلی رحم و تشخیص ضایعات کوچک که در سونوگرافی معمولی قابل مشاهده نیستند.

سونوگرافی داپلر (Doppler Ultrasound)

در این نوع علاوه بر ساختار بافتی جریان خون در عروق رحم، تخمدان یا جنین نیز بررسی می‌شود.
کاربردها:
تشخیص توده‌های مشکوک به سرطان براساس افزایش جریان خون
بررسی عملکرد جفت و سلامت جنین در دوران بارداری
ارزیابی تخمک‌گذاری و رشد فولیکول‌ها
نکته علمی: سونوگرافی داپلر می‌تواند با رنگ‌های متفاوت جریان‌های خونی را نمایش دهد و در افتراق توده‌های خوش‌خیم و بدخیم مؤثر است.

سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی (3D/4D Ultrasound)

نسخه پیشرفته‌تری از سونوگرافی است که اطلاعات حجمی و زمانی از اندام‌ها ارائه می‌دهد.
کاربردها:
بررسی دقیق‌تر ناهنجاری‌های مادرزادی رحم (مانند رحم دوشاخ یا سپتوم‌دار)
مشاهده و ارزیابی دقیق اندام‌های جنین در حاملگی (به‌ویژه در ۴D)
کمک در جراحی‌های ترمیمی و درمانی مرتبط با رحم و تخمدان
تفاوت بین 3D و 4D:
در سونوگرافی سه‌بعدی تصویر به‌صورت ثابت است درحالی‌که در چهاربعدی تصویر به‌صورت زنده و در زمان واقعی نمایش داده می‌شود.

اقدامات قبل از مراجعه از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا رعایت آن‌ها دقت نتایج و کیفیت تصاویر را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد. بسته به نوع سونوگرافی آمادگی‌های متفاوتی لازم است. در ادامه مهم‌ترین نکات و اقدامات پیش از انجام سونوگرافی بانوان را بررسی می‌کنیم:
بررسی نوع سونوگرافی توسط پزشک:
پیش از مراجعه از نوع سونوگرافی (شکمی یا واژینال) اطلاع پیدا کنید تا آمادگی لازم داشته باشید. هر کدام از این روش‌ها شرایط متفاوتی دارند.
پر بودن مثانه در سونوگرافی شکمی (Transabdominal):
برای وضوح بیشتر تصویر باید مثانه پر باشد. توصیه می‌شود حدود یک ساعت قبل از سونوگرافی دو تا سه لیوان آب بنوشید و تا پایان آزمایش ادرار نکنید. مثانه پر باعث می‌شود امواج صوتی بهتر عبور کنند و اندام‌های لگن واضح‌تر دیده شوند.
خالی بودن مثانه در سونوگرافی واژینال (Transvaginal):
در مقابل برای انجام سونوگرافی ترانس‌واژینال لازم است مثانه خالی باشد تا تصویر واضح‌تری از رحم و تخمدان‌ها به‌دست آید.
پرهیز از مصرف غذاهای نفاخ:
از چند ساعت پیش از مراجعه از خوردن حبوبات، نوشابه‌های گازدار و مواد نفاخ خودداری کنید. تجمع گاز در روده‌ها می‌تواند مانع دید واضح اندام‌های لگنی شود.
انتخاب لباس مناسب و راحت:
استفاده از لباس آزاد و راحت (ترجیحاً دوتکه) توصیه می‌شود تا انجام سونوگرافی سریع‌تر و آسان‌تر انجام گیرد.
اطلاع از داروها یا شرایط خاص:
اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا سابقه بیماری‌های رحمی، جراحی یا بارداری دارید این موضوع را قبل از انجام سونوگرافی به پزشک اطلاع دهید.
زمان مناسب برای سونوگرافی تشخیصی:
بهتر است سونوگرافی رحم و تخمدان بین روزهای ۵ تا ۱۰ چرخه قاعدگی انجام شود زیرا در این بازه ضخامت آندومتر (پوشش داخلی رحم) به بهترین شکل قابل بررسی است.

سونوگرافی زنان روشی ایمن و دقیق برای بررسی رحم تخمدان و دیگر اندام‌های لگنی است و نقش مهمی در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها دارد. با کمک آن می‌توان مشکلاتی مانند فیبروم رحم کیست تخمدان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک پولیپ رحم آندومتریوز و حتی توده‌های مشکوک به سرطان را شناسایی کرد. همچنین در تشخیص حاملگی خارج رحم و ناهنجاری‌های مادرزادی رحم بسیار مفید است. رعایت آمادگی‌های لازم قبل از انجام سونوگرافی باعث افزایش دقت نتایج می‌شود. انجام دوره‌ای این بررسی‌ها با نظر پزشک متخصص کمک می‌کند تا سلامت دستگاه تناسلی زنان بهتر حفظ شود.
مرکز تصویربرداری راد با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیمی از پزشکان و کارشناسان مجرب خدمات سونوگرافی بانوان را با بالاترین دقت و استانداردهای روز ارائه می‌دهد. هدف ما در راد صرفاً تشخیص بیماری نیست بلکه پایش دقیق سلامت زنان، پیشگیری از بروز مشکلات رحمی و تخمدانی و کمک به فرایند درمان و بارداری سالم است. در راد انواع اولتراسوند انجام می‌شود تا تشخیص کاملاً تخصصی و شخص‌محور ارائه شود. لذا اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02166126561 اقدام نمایید.


منابع
nlm.nih.gov
onlinelibrary.com