آیا فیبروز کبد خطر دارد و روش‌های تشخیص آن چیست؟

فیبروز کبد به‌طور عمومی به معنای ایجاد بافت اسکار (جای زخم) در کبد است که به‌دنبال آسیب‌های مزمن به کبد ایجاد می‌شود. این بیماری در مراحل ابتدایی معمولاً بدون علامت است ولی در صورت عدم درمان یا شناسایی به‌موقع می‌تواند خطرات زیادی برای سلامتی به‌دنبال داشته باشد.
در صورتی که این بیماری به‌موقع درمان نشود می‌تواند به سیروز (مرحله نهایی فیبروز) تبدیل شود. سیروز باعث آسیب شدید به عملکرد کبد می‌شود و می‌تواند منجر به نارسایی کبد، افزایش فشار خون در رگ‌های کبدی (پرتنشن پورتال) و حتی سرطان گردد. این بیماری‌ها می‌توانند تهدیدی جدی برای زندگی فرد باشند.
خطرات این بیماری به‌ویژه در افرادی که عوامل خطر مانند هپاتیت مزمن، چاقی، مصرف الکل یا سابقه خانوادگی بیماری کبدی دارند بیشتر است. بنابراین تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار اهمیت دارد و با درمان مناسب می‌توان از پیشرفت آن به مرحله‌های خطرناک‌تر جلوگیری کرد.

آزمایش‌های خون

آزمایش‌های خون معمولی می‌توانند نشان‌دهنده علائمی از آسیب کبدی باشند مثل افزایش آنزیم‌های کبدی (ALT، AST) که به علت آسیب به سلول‌های کبدی آزاد می‌شوند. با این حال این آزمایش‌ها به تنهایی قادر به تشخیص دقیق این بیماری نیستند اما می‌توانند نشان‌دهنده احتمال بروز این مشکل باشند.

فیبرواسکن

فیبرواسکن یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی سفتی بافت کبد را اندازه‌گیری می‌کند. این سفتی معمولاً به‌دلیل وجود بافت اسکار ناشی از فیبروز است. فیبرواسکن می‌تواند به تشخیص و ارزیابی میزان این عارضه کمک کند. اگر قصد انجام فیبرواسکن کبد در تهران را دارید می‌توانید به مرکز تصویربرداری راد مراجعه کنید.

بیوپسی کبد

در این روش نمونه‌ای از بافت کبد گرفته می‌شود و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا میزان آسیب مشخص شود. بیوپسی کبد دقیق‌ترین روش برای تشخیص این بیماری است اما به دلیل اینکه یک روش تهاجمی است معمولاً در موارد خاص و زمانی که سایر روش‌ها نتوانند تشخیص دقیقی ارائه دهند استفاده می‌شود.

تصویربرداری (سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، MRI)

تصویربرداری‌های مختلف می‌توانند به تشخیص مشکلات کبدی کمک کنند هرچند که نمی‌توانند این بیماری را به‌طور دقیق شبیه‌سازی کنند. به‌ویژه سونوگرافی می‌تواند نشانه‌هایی از تغییرات در اندازه و ساختار کبد به دلیل آسیب کبدی را شناسایی کند. برخی از روش‌های پیشرفته‌تر تصویربرداری مانند MRI می‌توانند برای ارزیابی دقیق‌تر استفاده شوند.

آزمایش‌های خاص برای بیماری‌های زمینه‌ای

در صورتی که پزشک مشکوک به وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند هپاتیت ویروسی یا کبد چرب باشد آزمایش‌های خاصی برای شناسایی این بیماری‌ها انجام می‌دهد که می‌تواند در تشخیص این بیماری مؤثر باشد.
استفاده از ترکیب این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری از وضعیت بیمار داشته باشد و بر اساس آن درمان مناسب را پیشنهاد دهد.

خستگی مزمن: بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری احساس خستگی و بی‌حالی دائمی می‌کنند. این خستگی ممکن است به‌قدری شدید باشد که انجام فعالیت‌های روزمره برای فرد دشوار شود.
زردی پوست و چشم‌ها (یرقان): یکی از علائم شایع این بیماری زردی پوست و چشم‌ها است که به‌دلیل تجمع بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود. این وضعیت نشان‌دهنده کاهش توانایی کبد در تصفیه خون است.
درد یا ناراحتی در ناحیه شکم: در مراحل پیشرفته‌تر این بیماری ممکن است فرد درد یا احساس ناراحتی در قسمت بالای راست شکم تجربه کند. این درد به‌ویژه در صورتی که کبد متورم شود شایع است.
تورم در پاها و شکم: زمانی که کبد نمی‌تواند به‌درستی عمل کند ممکن است مایعات در بدن تجمع پیدا کنند که منجر به تورم در پاها یا شکم (آسیت) می‌شود.
کاهش اشتها و کاهش وزن: افراد مبتلا به این بیماری ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند و در نتیجه دچار کاهش وزن غیرقابل‌توضیح شوند.
کبودی و خونریزی آسان: آسیب کبدی می‌تواند موجب کاهش تولید پروتئین‌های لازم برای لخته شدن خون شود. این مسئله باعث می‌شود فرد به‌راحتی کبود شده یا دچار خونریزی‌هایی مثل خونریزی بینی شود.
خارش پوست: تجمع مواد زاید در بدن به‌دلیل عملکرد ضعیف کبد می‌تواند باعث خارش شدید پوست شود.
تغییرات در رنگ ادرار و مدفوع: ادرار تیره و مدفوع بی‌رنگ از علائم دیگر این بیماری است که نشان‌دهنده اختلال در فرآیند‌های طبیعی کبد است.

هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت B و C)

هپاتیت‌های ویروسی مزمن به‌ویژه هپاتیت B و C یکی از علل اصلی بروز این عارضه هستند. این ویروس‌ها به کبد حمله کرده و باعث التهاب مزمن و آسیب به سلول‌های کبدی می‌شوند. در صورتی که درمان نشوند این آسیب‌ها می‌توانند به فیبروز و سیروز منجر شوند.

کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

کبد چرب غیرالکلی یکی از شایع‌ترین علل ایجاد این بیماری است. این بیماری به‌دلیل تجمع چربی در کبد بدون مصرف الکل ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان، التهاب و آسیب به کبد ایجاد می‌کند که در نهایت می‌تواند به این بیماری تبدیل شود.

مصرف طولانی‌مدت الکل

مصرف الکل به مدت طولانی می‌تواند باعث التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی شود. این آسیب‌ها به‌مرور زمان باعث ایجاد بافت اسکار در کبد و بروز فیبروز می‌شود. افرادی که به‌طور مداوم الکل مصرف می‌کنند در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این بیماری هستند.

دیابت و چاقی

دیابت نوع 2 و چاقی می‌توانند باعث بروز کبد چرب غیرالکلی شوند. این بیماری‌ها باعث التهاب در کبد می‌شوند که می‌تواند به این بیماری منجر شود. افراد مبتلا به دیابت و چاقی باید مراقبت ویژه‌ای از سلامت کبد خود داشته باشند.

داروها و مواد شیمیایی

برخی داروها مانند متوتروکسات و ایزونیازید یا مواد شیمیایی صنعتی می‌توانند به کبد آسیب برسانند. این آسیب‌ها می‌توانند باعث ایجاد التهاب و فیبروز شوند. در این موارد ترک دارو یا تغییر درمان می‌تواند کمک‌کننده باشد.

سابقه خانوادگی و ژنتیک

بیماری‌های ژنتیکی مانند هموکروماتوز و بیماری ویلسون می‌توانند باعث تجمع مواد مضر در کبد شوند که به فیبروز منتهی می‌شود. افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری‌ها را دارند باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرند.

بیماری‌های خودایمنی

بیماری‌های خودایمنی مانند هپاتیت خودایمنی می‌توانند باعث حمله سیستم ایمنی به کبد و ایجاد التهاب شوند. این التهاب‌ها ممکن است منجر به بروز این بیماری شوند.

رژیم غذایی سالم

کاهش چربی‌های اشباع‌شده: مصرف چربی‌های ناسالم باعث کبد چرب غیرالکلی می‌شود. بنابراین بهتر است از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو استفاده کنید.
افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات: این مواد حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر هستند که از سلامت کبد حمایت می‌کنند.
پرهیز از مصرف زیاد قند و شکر: مصرف زیاد قند موجب چاقی و دیابت می‌شود که از عوامل خطر این عارضه است.

کنترل وزن و پیشگیری از چاقی

چاقی یکی از علل اصلی کبد چرب و بروز این بیماری است. کاهش وزن و حفظ وزن سالم با رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

ورزش منظم

حداقل ۳۰ دقیقه ورزش متوسط یا شدید در بیشتر روزهای هفته می‌تواند به بهبود عملکرد کبد و کاهش چربی‌های کبدی کمک کند.

پرهیز از مصرف الکل یا مصرف معتدل آن

مصرف الکل می‌تواند به‌طور جدی به کبد آسیب بزند. در صورت مصرف باید آن را محدود کرده یا از مصرف آن به‌طور کامل پرهیز کنید.

کنترل بیماری‌های مزمن

کنترل دیابت و هیپرلیپیدمی (چربی خون بالا) می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند. درمان مناسب این بیماری‌ها از آسیب به کبد جلوگیری می‌کند.

واکسیناسیون هپاتیت

واکسیناسیون علیه هپاتیت A و B می‌تواند از ابتلا به این ویروس‌ها که عامل ایجاد این بیماری هستند جلوگیری کند.

پرهیز از داروهای بدون تجویز پزشک

داروهای خودسرانه می‌توانند باعث آسیب به کبد شوند. بنابراین داروها را فقط با تجویز پزشک مصرف کنید.

فیبروز کبد در صورتی که به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود می‌تواند بسیار خطرناک باشد. در مراحل ابتدایی بیماری ممکن است بدون علائم باشد و افراد متوجه وجود آن نشوند. اما با پیشرفت فیبروز و افزایش آسیب به کبد این بیماری می‌تواند به سیروز کبدی یا حتی سرطان تبدیل شود. با پیشرفت آن علائمی مانند خستگی، زردی پوست، درد شکم، تورم، کاهش اشتها و خونریزی آسان ظاهر می‌شوند. تشخیص این بیماری از طریق آزمایش‌های خون، فیبرواسکن و بیوپسی کبد ممکن است. درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز مشکلات جدی مانند سیروز و سرطان جلوگیری کند.
در مرکز تصویربرداری راد ما با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و روش‌های تشخیصی مانند فیبرواسکن و سونوگرافی به شما کمک می‌کنیم تا مشکلات کبدی را شناسایی کرده و درمان به موقع را آغاز کنید. تیم متخصص ما آماده است تا با دقت و دلسوزی شما را در مسیر مراقبت از سلامت کبدتان همراهی کند. اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02166126561 اقدام نمایید.


منابع
britishlivertrust.org
liverfoundation.org