در چه هفته‌هایی لازم است سونوگرافی بارداری انجام دهیم؟

سونوگرافی بارداری (اولتراسوند) یکی از مهم‌ترین معاینات دوران حاملگی است که به پزشک اجازه می‌دهد رشد جنین، وضعیت جفت، مایع آمنیوتیک و اندام‌های بدن جنین را بررسی کند. در طول بارداری چند زمان مشخص وجود دارد که انجام اولتراسوند در آن‌ها ضروری و علمی است. در ادامه به ترتیب زمان‌ها و هدف هر مرحله را شرح می‌دهیم:

سونوگرافی اولیه (هفته ۶ تا ۸ بارداری)

تأیید وجود جنین داخل رحم
مشاهده ضربان قلب جنین
تشخیص چندقلویی (در صورت وجود بیش از یک جنین)
بررسی رحم، جفت اولیه و تخمدان‌ها
معمولاً به‌صورت واژینال انجام می‌شود تا تصویر واضح‌تری از جنین دیده شود.

سونوگرافی NT یا غربالگری سه‌ماهه اول (هفته ۱۱ تا ۱۳)

اندازه‌گیری ضخامت پشت گردن جنین (NT) برای بررسی احتمال بیماری‌های ژنتیکی
تعیین سن دقیق بارداری و تاریخ زایمان تقریبی
بررسی تشکیل اولیه اندام‌های بدن
این سونوگرافی همراه با آزمایش خون انجام می‌شود برای ارزیابی خطر سندرم داون.

سونوگرافی آنومالی یا بررسی ناهنجاری‌ها (هفته ۱۸ تا ۲۲)

بررسی ساختار مغز، قلب، کلیه، ستون فقرات و سایر اعضای بدن جنین
مشخص شدن جنسیت در صورت تمایل والدین
بررسی موقعیت جفت و میزان مایع آمنیوتیک
یکی از مهم‌ترین سونوگرافی‌های دوران بارداری است و نباید از آن صرف‌نظر کرد.

سونوگرافی رشد جنین (هفته ۲۸ تا ۳۲)

بررسی وزن و اندازه جنین
ارزیابی عملکرد جفت و بندناف
کنترل میزان مایع آمنیوتیک
بررسی وضعیت قرارگیری جنین (سزدوم یا نشسته بودن)
در موارد خاص از سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون استفاده می‌شود.

سونوگرافی نهایی یا بررسی قبل از زایمان (هفته ۳۶ به بعد)

بررسی موقعیت نهایی جنین برای آمادگی زایمان
بررسی سلامت جفت و اطمینان از رشد کامل جنین
ارزیابی وضعیت مایع آمنیوتیک در روزهای پایانی بارداری
نکته مهم: در برخی بارداری‌ها مثل بارداری‌های چندقلویی، دیابت، فشار خون بالا یا خونریزی‌های غیرعادی ممکن است پزشک سونوگرافی‌های بیشتری در فواصل کوتاه‌تر تجویز کند. چنانچه قصد انجام سونوگرافی در بلوار کشاورز را دارید می‌توانید به مرکز تصویربرداری مجهز راد مراجعه کنید.

خلاصه زمان‌بندی

هفته ۶–۸: سونوگرافی اولیه
هفته ۱۱–۱۳: غربالگری اول (NT)
هفته ۱۸–۲۲: آنومالی اسکن
هفته ۲۸–۳۲: بررسی رشد جنین
هفته ۳۶ به بعد: بررسی نهایی قبل از زایمان
این زمان‌بندی به مادران کمک می‌کند وضعیت جنین را مرحله‌به‌مرحله دنبال کنند و از سلامت کامل فرزندشان اطمینان یابند.

اولتراسوند در دوران بارداری یکی از اساسی‌ترین ابزارهای تشخیصی برای حفظ سلامت مادر و جنین است. انجام منظم آن اطلاعات حیاتی درباره رشد، وضعیت و ایمنی جنین در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

تأیید بارداری و موقعیت جنین
بررسی وجود جنین در رحم (برای رد حاملگی خارج‌رحمی)
تعیین تعداد جنین‌ها (یک‌قلویی یا چندقلویی)
مشاهده ضربان قلب برای اطمینان از زنده بودن جنین

تعیین سن دقیق بارداری و تاریخ زایمان
اندازه‌گیری جنین و تطبیق با سن بارداری واقعی
تخمین تاریخ دقیق زایمان براساس رشد جنین

بررسی ناهنجاری‌های جنینی
تشخیص مشکلات ساختاری مانند نقص قلب، اندام‌ها یا مغز
غربالگری بیماری‌های ژنتیکی (مانند سندرم داون)
کمک به تصمیم‌گیری درمانی یا مراقبتی زودهنگام

ارزیابی جفت و مایع آمنیوتیک
بررسی سلامت و موقعیت جفت (برای پیشگیری از جفت پایین یا جداشدگی زودرس)
اندازه‌گیری مقدار مایع آمنیوتیک برای تشخیص کم یا زیاد بودن آن

بررسی رشد و وضعیت زایمان
کنترل وزن و رشد جنین در سه‌ماهه سوم
تعیین وضعیت قرارگیری جنین (به‌صورت سر به پایین یا عرضی)
آمادگی برای انتخاب نوع زایمان (طبیعی یا سزارین)

علاوه بر سونوگرافی‌های معمول (در هفته‌های ۶–۸، ۱۱–۱۳، ۱۸–۲۲ و ۲۸–۳۲) گاهی پزشک بر اساس شرایط خاص مادر یا جنین سونوگرافی‌های ویژه و اختصاصی را تجویز می‌کند تا بررسی‌های دقیق‌تری صورت گیرد. این موارد معمولاً در بارداری‌های پرخطر انجام می‌شوند:

داپلر (Doppler Ultrasound)

بررسی جریان خون در بند ناف، جفت و عروق جنین
کمک به تشخیص مشکلات رشد، کاهش اکسیژن یا نارسایی جفت
معمولاً در سه‌ماهه سوم یا در بارداری‌های پرخطر انجام می‌شود

جفت یا Placentography

ارزیابی موقعیت دقیق جفت (برای تشخیص جفت پایین یا سرراهی)
بررسی جداشدگی زودرس جفت و جریان خون در بافت آن

مایع آمنیوتیک (AFI Scan)

اندازه‌گیری حجم مایع آمنیوتیک اطراف جنین
تشخیص موارد الیگوهمیدرآمنیوس (کم‌آبی) یا پلی‌هیدرآمنیوس (زیادی مایع)
اهمیت ویژه در بررسی سلامت جفت و عملکرد کلی بارداری

بیوفیزیکال پروفایل (BPP)

ترکیب سونوگرافی با بررسی حرکات، تنفس و ضربان جنین
ارزیابی سلامت کلی جنین در نزدیک زمان زایمان
امتیازدهی به حرکات و واکنش‌های جنین برای اطمینان از شرایط طبیعی

تخصصی سه‌بعدی و چهاربعدی

تصویربرداری دقیق و واقعی از چهره و اندام جنین
تشخیص بهتر ناهنجاری‌های ساختاری ظریف مانند نقص لب، انگشت‌ها یا اعضای داخلی
بیشتر جنبه تشخیصی و گاهی زیبایی یا آرامش والدین دارد

ترنس واژینال (Transvaginal Ultrasound)

انجام از طریق واژن با وضوح بسیار بالا برای مشاهده جنین‌ های ابتدایی یا بررسی دهانه رحم
کاربرد در تشخیص بارداری‌های اولیه، سقط تهدیدشده یا بررسی طول سرویکس در خطر زایمان زودرس

سونوگرافی‌های ویژه معمولاً در بارداری‌های خاص یا زمانی که پزشک نگرانی بالینی دارد تجویز می‌شوند. این روش‌ها ابزارهای حیاتی برای اطمینان از سلامت جنین، پیشگیری از خطرات و تصمیم‌گیری‌های دقیق درمانی محسوب می‌شوند.

آماده‌سازی مناسب قبل از انجام سونوگرافی باعث می‌شود تصاویر واضح‌تری از جنین و اندام‌های مادر به‌دست آید و نتیجه دقیق‌تر باشد. رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
وضعیت مثانه
در اوایل بارداری (هفته‌های ۶ تا ۱۲) باید مثانه نیمه‌پر باشد تا رحم و جنین بهتر دیده شوند.
حدود ۱ ساعت قبل از سونوگرافی چند لیوان آب بنوشید و تا پایان معاینه از تخلیه مثانه خودداری کنید.
در سه‌ماهه دوم و سوم معمولاً نیازی به پر بودن مثانه نیست و باید مثانه خالی باشد.
انتخاب لباس مناسب
از لباس راحت و دو‌تکه استفاده کنید تا برای انجام سونوگرافی (به‌ویژه شکمی یا واژینال) مشکلی نداشته باشید.
همراه داشتن مدارک
کارت بارداری، نتایج سونوگرافی‌های قبلی و آزمایش‌های غربالگری قبلی را همراه ببرید تا مقایسه و بررسی دقیق‌تر انجام شود.
تغذیه و آمادگی ذهنی
قبل از مراجعه نیازی به ناشتا بودن نیست.
غذای سبک مصرف کنید تا درازکشیدن هنگام معاینه راحت‌تر باشد.
آرامش روانی داشته باشید؛ سونوگرافی کاملاً بی‌خطر است و از امواج صوتی استفاده می‌کند نه اشعه.
زمان‌بندی دقیق
بهتر است طبق برنامه پزشک عمل کنید و هیچ‌یک از سونوگرافی‌های اصلی را به تعویق نیندازید.
رعایت این نکات ساده باعث می‌شود تصاویر با کیفیت بالا تهیه شوند، پزشک بتواند ارزیابی دقیق‌تری از رشد جنین انجام دهد و مادر تجربه‌ای راحت‌تر و مطمئن‌تر داشته باشد.

سونوگرافی بارداری نقش کلیدی در پایش رشد و سلامت جنین دارد و انواع ویژه‌ای مانند داپلر، بیوفیزیکال پروفایل و سه‌بعدی برای بررسی‌های خاص انجام می‌شوند. در بارداری‌های پرخطر یا در صورت وجود علائم نگران‌کننده پزشک ممکن است سونوگرافی‌های بیشتری تجویز کند. آمادگی مناسب شامل مصرف آب کافی در اوایل بارداری، انتخاب لباس راحت، همراه داشتن مدارک قبلی و حفظ آرامش است. رعایت این نکات به دریافت تصاویر دقیق‌تر کمک می‌کند و ارزیابی پزشک را آسان‌تر می‌سازد تا مادر با اطمینان بیشتری روند بارداری را طی کند و سونوگرافی‌ها نتیجه مؤثرتری داشته باشند.
در مرکز تصویربرداری راد هدف اصلی ارائه خدمات دقیق، ایمن و تخصصی به مادران باردار است تا هر مرحله از بارداری با آرامش و اطمینان طی شود. این مرکز با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته سونوگرافی، کادر مجرب و محیطی آرام تلاش دارد بهترین کیفیت تصویر و تفسیر را در اختیار مراجعان قرار دهد. در راد تمامی سونوگرافی‌های معمول و ویژه با دقت فراوان انجام می‌شوند تا کوچک‌ترین تغییرات رشد جنین به‌موقع شناسایی شود. انتخاب مرکز تصویربرداری راد یعنی اطمینان از مراقبت علمی و انسانی در یکی از حساس‌ترین دوران زندگی مادر. لذا اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02166126561 اقدام نمایید.


منابع
clevelandclinic.org
nhs.uk