چه کسانی نیاز به انجام ماموگرافی دارند؟

ماموگرافی یکی از مهم‌ترین ابزارهای پزشکی برای غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. اما آیا همه باید آن را انجام دهند؟ چه کسانی در اولویت هستند و در چه سنی باید این آزمایش را شروع کرد؟
هدف اصلی ماموگرافی، تشخیص زودهنگام توده ها یا تغییرات مشکوک در پستان است؛ حتی قبل از اینکه بیمار متوجه علائم ظاهری شود. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا (ACS)، ماموگرافی می‌تواند میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان را در زنان ۴۰ تا ۷۰ سال تا ۳۰٪ کاهش دهد.
در یک نگاه کلی، ماموگرافی برای زنانی که در معرض خطر متوسط تا بالای ابتلا به سرطان پستان هستند، الزامی و حیاتی است. این شامل موارد زیر است:
زنان بالای ۴۰ سال
افرادی با سابقه خانوادگی سرطان پستان یا تخمدان
کسانی که دارای جهش‌های ژنتیکی خاص هستند
کسانی که توده یا تغییر مشکوک در پستان دارند
افرادی با سابقه پرتو‌درمانی در قفسه سینه
زنان دارای بافت متراکم پستان
کسانی که سابقه شخصی سرطان پستان دارند

چرا غربالگری منظم زنان بالای ۴۰ سال لازم است؟

طبق توصیه بسیاری از نهادهای پزشکی از جمله انجمن رادیولوژی آمریکا (ACR) و انجمن سرطان آمریکا (ACS)، زنان باید از سن ۴۰ سالگی، هر یک تا دو سال یک‌بار ماموگرافی انجام دهند.
این توصیه‌ها بر اساس شواهدی است که نشان می‌دهد بیشتر موارد سرطان پستان در زنان بالای ۴۰ سال شناسایی می‌شوند. در این سن، خطر بروز تغییرات سلولی سرطانی افزایش می‌یابد و ماموگرافی منظم می‌تواند به تشخیص توده‌ها در مراحل اولیه کمک کند، زمانی که درمان اثربخش‌تر است.
نکته مهم: برخی پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت نبود هیچ عامل خطر خاص، ماموگرافی را از ۴۵ یا ۵۰ سالگی شروع کنید. اما آغاز غربالگری در ۴۰ سالگی همچنان توصیه ارجح برای شناسایی زودهنگام است.

افرادی با سابقه خانوادگی سرطان پستان

اگر یکی از بستگان درجه یک شما (مادر، خواهر، دختر) به سرطان پستان یا تخمدان مبتلا شده باشد، احتمال ابتلای شما دو تا سه برابر افزایش می‌یابد.
این افراد باید:
غربالگری را زودتر از ۴۰ سالگی آغاز کنند (مثلاً از ۳۰ یا ۳۵ سالگی)
در صورت لزوم، علاوه بر ماموگرافی، MRI پستان نیز انجام دهند
مشاوره ژنتیک دریافت کنند
به‌عنوان مثال، اگر مادر شما در ۴۵ سالگی مبتلا شده است، بهتر است غربالگری خود را از حدود ۳۵ سالگی آغاز کنید.

زنانی که توده یا تغییرات غیرعادی در پستان دارند

اگر متوجه یکی از علائم زیر در پستان خود شدید، باید در اسرع وقت برای ماموگرافی تشخیصی اقدام کنید:
توده قابل لمس در پستان یا زیر بغل
ترشح خونی یا غیرمعمول از نوک پستان
تغییر در اندازه یا شکل پستان
فرورفتگی یا چروک‌شدگی پوست پستان
تغییر در پوست (مثل ضخیم شدن یا قرمزی)
درد مداوم و غیرطبیعی در یک پستان
ماموگرافی در این شرایط به وجود یا عدم وجود توده کمک می‌کند و آن را مشخص کرده و تصمیم‌گیری درمانی را تسهیل خواهد کرد.

سابقه قبلی سرطان یا پرتو‌درمانی در ناحیه قفسه سینه

زنانی که در دوران نوجوانی یا بزرگ‌سالی، به دلایل دیگر مانند درمان بیماری‌های لنفاوی یا ریوی، پرتو‌درمانی در ناحیه قفسه سینه دریافت کرده‌اند، در معرض خطر بالاتری برای سرطان پستان هستند.
برای این گروه، غربالگری باید:
زودتر از سن معمول شروع شود (مثلاً از ۲۵ تا ۳۰ سالگی)
سالانه انجام شود
شامل روش‌های ترکیبی مانند MRI + ماموگرافی باشد

زنانی با تغییرات ژنتیکی (مثل BRCA1 و BRCA2)

زنانی که حامل جهش ژن‌های BRCA1 یا BRCA2 هستند، در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان پستان و تخمدان قرار دارند.
در این گروه:
احتمال ابتلا به سرطان پستان تا ۷۰٪ در طول عمر افزایش می‌یابد
غربالگری باید از سنین پایین‌تر آغاز شود (حتی از ۲۵ سالگی)
معمولاً MRI و ماموگرافی به‌صورت ترکیبی توصیه می‌شود
مشاوره ژنتیک برای سایر اعضای خانواده نیز الزامی است.

با ورود به مرحله یائسگی، تغییرات هورمونی می‌تواند بر بافت پستان تأثیر بگذارد. برخلاف تصور عمومی، خطر ابتلا به سرطان پستان با افزایش سن نیز بیشتر می‌شود. بنابراین:

زنان یائسه باید همچنان ماموگرافی سالانه یا دوسال یکبار انجام دهند: با افزایش سن، چگالی چربی در بافت پستان بالا می‌رود و خوانش تصاویر آسان‌تر می‌شود، اما هم‌زمان ریسک ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد. پایبندی به برنامه منظم غربالگری باعث کشف ضایعات در مراحل اولیه و افزایش شانس درمان موفق می‌شود.

در صورت مصرف هورمون‌تراپی جایگزین (HRT)، غربالگری باید با دقت بیشتری انجام شود: هورمون‌تراپی می‌تواند تراکم بافت پستان را افزایش دهد و گاهی سایه‌های کاذب روی تصاویر ایجاد کند. در این شرایط، رادیولوژیست ممکن است نیاز به مقایسه تصاویر قبلی و دقت بیشتر در تفکیک تغییرات طبیعی از ضایعات پاتولوژیک داشته باشد.

احتمال نیاز به بررسی‌های مکمل مثل MRI یا سونو نیز وجود دارد: در زنانی که بافت پستان متراکم یا سابقه خانوادگی قوی دارند، MRI حساسیت بالاتری برای شناسایی توده‌های کوچک و غیرقابل‌تشخیص با ماموگرافی دارد. سونوگرافی نیز در افتراق کیست‌های خوش‌خیم از ضایعات جامد بسیار مفید است و می‌تواند به تصمیم‌گیری درباره نمونه‌برداری کمک کند.

ماموگرافی فراتر از یک آزمایش روتین است؛ این ابزار با قابلیت کشف زودهنگام ضایعات کوچک، می‌تواند در نقش یک «نگهبان» عمل کند و با شناسایی به‌موقع تغییرات خطرناک در بافت پستان، شانس موفقیت درمان را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. به‌ویژه در دوران یائسگی که نوسانات هورمونی و کاهش چگالی بافت ممکن است علائم پنهان‌تری ایجاد کند، پایبندی به برنامه منظم غربالگری اهمیت دوچندان می‌یابد.
اگر در هر یک از گروه‌های زیر قرار دارید، بی‌درنگ اقدام کنید:
- سابقه خانوادگی سرطان پستان یا ژن‌های پرخطر (BRCA1/2)
- مصرف طولانی‌مدت هورمون‌تراپی جایگزین
- بافت پستان متراکم یا نتایج مبهم در ماموگرافی‌های قبلی

قدم‌های بعدی شما:
مشاوره تخصصی: با یک متخصص صحبت کنید و ریسک‌های فردی‌تان را بسنجید.
برنامه‌ریزی منظم: حتی اگر زیر ۴۰ سال هستید و هیچ علامتی ندارید، درباره زمان‌بندی مناسب برای شروع غربالگری تصمیم بگیرید.
استفاده از روش‌های مکمل: در صورت نیاز، MRI یا سونوگرافی را در کنار ماموگرافی مدنظر قرار دهید تا دید کامل‌تری از وضعیت بافت پستان داشته باشید.

یادتان باشد، پیشگیری و تشخیص زودهنگام، قدرتمندترین راهکار در مبارزه با سرطان پستان است. با یک تصمیم ساده—رزرو وقت ماموگرافی—می‌توانید کنترل سلامتی‌تان را در دست بگیرید و از آرامش خاطر بلندمدت لذت ببرید. جهت انجام ماموگرافی در بلوار کشاورز می توانید بر روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید.

منابع
American Cancer Society. Breast Cancer Screening Guidelines
U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF) Recommendations
Mayo Clinic – Mammogram Guidelines
National Cancer Institute – BRCA Mutations and Cancer Risk